دعاوی خانواده
دعاوی خانواده از شایع ترین دعاوی کنونی کشورمان می باشد و با توجه به پیچیدگی و گستردگی قوانین و مقررات حاکم بر این دعاوی و نیز با توجه به تصویب قانون جدید حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ و با در نظر گرفتن تغییر و تحولات گسترده رخ داده به موجب قانون اخیرالذکر مثل تغییر در ضمانت اجرای کیفری مطالبه مهریه , تغیرات صورت گرفته در خصوص بحث حضانت فرزند و درخواست طلاق توسط زوج یا زوجه , اطلاع و آگاهی از قواعد و احکام مذکور برای پیش برد اهداف و تضمین منافع و جلوگیری از تضییع حقوق، لازم و ضروری است.
منظور از دعاوی خانواده به طور کلی آن دسته از دعاوی است که مربوط به خانواده می شود . بر این اساس ، هر گونه دعوایی که در دادگاه مطرح می شود که مربوط به افراد ، به عنوان عضوی از کانون خانوادگی می شود را می توان نوعی از دعاوی خانوادگی محسوب کرد . به عنوان مثال ، زمانی که زن و مردی به عقد هم در می آیند ، یکسری حقوق و تکالیف به عهده آنها قرار می گیرد که در صورت عدم انجام آنها ، دعوای خانواده مطرح می شود .
دادگاه صالح دعاوی خانوادگی
ماده چهارم قانون حمایت خانواده ، پس از نام بردن انواع دعاوی خانوادگی ، صلاحیت رسیدگی به این دعاوی را بر عهده دادگاه خانواده قرار داده است . بنابراین ، دادگاه خانواده تنها دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به دعاوی خانوادگی را دارد . لذا در صورتی که دعوای خانوادگی در دادگاهی غیر از دادگاه خانواده مطرح بشود ، دادگاه باید قرار امتناع از رسیدگی صادر کند و پرونده را به دادگاه خانواده بفرستد .
«دعوی خانوادگی» چیست و در کجا رسیدگی می شود؟
اخیرا ، قانونی در جهت حفاظت و تقویت بنیان خانوادگی به تصویب رسیده است که " قانون حمایت خانواده " نام دارد . همانگونه که از نام این قانون مشخص است ، حمایت از خانواده و به نظم در آوردن روابط خانوادگی و جلوگیری از دعاوی خانوادگی هدف از تصویب این قانون است . به همین دلیل ، در ماده 4 این قانون ، دعاوی خانوادگی و انواع آن بیان شده است . بر اساس این ماده ، انواع دعاوی خانوادگی عبارتند از :
جهت ثبت درخواست مشاوره اینجا کلیک کنید.
- انحلال نکاح و عقد ازدواج
- مطالبه و اجرای مهریه
- شروط ضمن عقد نکاح و ازدواج
- اجازه ازدواج مجدد برای مرد
- حضانت و ملاقات فرزندان مشترک
- سلب و لغو حضانت
- نفقه و هزینه های زندگی زوجه
- مطالبه نفقه اقارب و نزدیکان
- الزام به تمکین زوجه و اثبات نشوز
- نامزدی و خسارت ناشی از برهم زدن آن
- مطالبه و استرداد جهیزیه
- تهیه مسکن مستقل
- اثبات واقعه نکاح
- دادخواست ممنوع الاخروج کردن فرزند
- رفع ممنوع الاخروجی
- امور راجع به غائب مفقود الاثر (موت فرضی)
- نسب و عزل قیم
- عزل ولی قهری
- اثبات و نفی نسب
- اجرت المثل ایام زوجیت
- سرپرستی کودکان بی¬سرپرست (فرزندخواندگی)
- اهدای جنین
- تغییر جنسیت
پرسش های متداول:
دعوی مطالبه مهریه:
یکی از شایع ترین دعاوی در حوزه حقوق خانواده دعوای مطالبه مهریه توسط زوجه می باشد. به سبب قانون به محض ایجاد عقد نکاح , زوجه مالک مهریه می شود و می تواند حتی روز بعد از انعقاد عقد , مهریه خود را از زوج طلب نماید.
عموما اخذ مهریه خواسته ای می باشد که بعد از جدایی یا در هنگام آن بوسیله زوجه تقاضا می گردد. از آن جایی که مطالبه مهریه تعیین شده دارای شرایطی است , راههای مطالبه آن گوناگون است و بسته به شرایط و اوضاع احوال موجود باید بهترین و مناسب ترین اقدام اتخاذ شود. بنابراین مشاوره با وکیل الزامی به نظر می رسد. همچنین دفاع در برابر دعوای مطالبه مهریه , از جمله ادعای اعسار از پرداخت مهریه و تقاضای تقسیط آن توسط زوج نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است لذا به طرفین چنین دعوایی استفاده از مشاروره و تخصص وکیل مجرب در دعاوی خانواده اکیدا توصیه می گردد.
دعوی طلاق
طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن همسران از یکدیگر است و در پی آن حقوق و تکالیف متقابلی که بین زوجین در هنگام ازدواج وجود داشته از میان می‌رود. طلاق معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که استحکام رابطه زناشویی از بین می‌رود و میان زوجین ناسازگاری و تنش وجود دارد. با توجه به اینکه طلاق از طرف کدام یک از زوجین تقاضا شود، انواعی دارد.
طلاق از طرف زوج
وفق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید. در قبل از سال ۱۳۷۲ هرگاه زوج مایل بود که همسرش را طلاق دهد به دفاتر ثبت طلاق مراجعه و و با حاضر کردن دو شهود مرد عادل و بالغ و پرداخت کلیه حق وحقوق مالی زن و جاری شدن صیغه طلاق همسر خود را طلاق میداد. اما به علت اینکه بسیاری از این گونه طلاق ها در شرایط هیجانی و احساسی اتفاق می افتاد و پس از مدتی با پشیمانی، منجر به رجوع مرد به زن و موجب اتلاف وقت قضات و دادگستری می گردید، قانونگذار تصمیم گرفت که با تصویب ماده ۱۱۳۳ در قانون مدنی، مرد را هم ملزم نماید که از طریق طی مراحل قانونی از جمله تشریفات داوری و ارائه شهود و .. تقاضای طلاق نماید. طی این مدت چنانچه مرد در شرایط احساسی تصمیم به طلاق گرفته باشد، از دادخواست خود منصرف شده و آن را مسترد می نماید. در غیر این صورت پس از طی مراحل قانونی و صدور گواهی عدم امکان سازش برای مرد، منجر به وقوع طلاق می گردد. دراین صورت پس از صدور حکم طلاق هنگام اجرای صیغه طلاق مرد ملزم است که تمامی حق و حقوق زن را پرداخت نماید در صورت عدم پرداخت حق و حقوق زوجه و یا رضایت وی مبنی بر طلاق بدون دریافت حق و حقوق قانونی، صیغه طلاق جاری نمی شود.
جهت ثبت درخواست مشاوره اینجا کلیک کنید.
طلاق از طرف زوجه
بطور کلی زن نمی تواند درخواست طلاق نماید مگر در یکی از موارد زیر:
- از طرف همسرش وکالت در طلاق داشته باشد.
- طلاق به صورت توافقی انجام شود
- طلاق خلع انجام شود؛ به این توضیح که زن از مسائل مالی خود صرف نظر نموده و مرد در ازای آن طلاق را قبول کند.
- یکی از شروط دوازده گانه ضمن عقد نکاح از طرف مرد مورد نقض قرار گیرد.
طلاق توافقی
آمار منتشر شده در خصوص واقعه طلاق و معنادار بودن سن جوانانی که در سنین ۲۹-۲۵ از همسر خود جدا شده‌اند و البته بالا بودن آمار طلاق توافقی و به مرز هشدار رسیدن این نوع از طلاق نگرانی‌های بیشتری را ایجاد کرده است. این امر نشان می‌دهد متاسفانه امروزه جامعه ما با زوج‌هایی سر و کار دارد که ترجیح می‌دهند با تفاهم و به صورت توافقی به سرعت از یکدیگر جدا شوند.
آن چه که گفته شد تنها موارد مهم و شایع دعاوی خانواده می باشد و دعاوی متعدد دیگری از قبیل مطالبه نفقه فرزند مشترک , مطالبه نفقه اقارب , اثبات نسب , حضانت و ملاقات فرزند و…. در زمره دعاوی مربوط به حقوق خانواده می باشد.
در این خصوص، افراد نیازمند مشورت با مشاور حقوقی و یا یک وکیل دادگستری حرفه ای و متخصص جهت پیش گیری از وقوع مشکلات حقوقی در روابط فردی و اجتماعی خود هستند. افراد آینده نگر و دوراندیش به عنوان مثال در خصوص معاملات، مشارکت، ازدواج و سایر موضوعات و مسائل حقوقی (اعم از حقوق خصوصی یا کیفری) به منظور جلوگیری از وقوع مشکلات در آینده و آگاهی از جایگاه و موقعیت حقوقی خود، با وکلا و مشاوران کاردان به مشورت می پردازند و آرامش آتی خود را تضمین می کنند.
موارد صلاحیت شورای حل اختلاف برای رسیدگی به دعاوی خانوادگی
با اینکه قانون حمایت خانواده در ماده ۴ مقرر کرده که رسیدگی به دعاوی مربوط به جهیزیه، مهریه و نفقه در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد اما دعاوی مربوط به مهریه، جهیزیه و نفقه در صورت وجود دو شرط زیر در شورای حل اختلاف باید مطرح شود:
۱. در صورتی که مبلغ مهریه، نفقه و جهیزیه تا ۲۰ میلیون تومان باشد. برای مثال اگر خانمی بخواهد مهریه خود را از همسرش مطالبه کند و مبلغ مهریه تا ۲۰ میلیون تومان باشد، باید به شورای حل اختلاف مراجعه کند اما در مواردی که مبلغ مهریه بیش از ۲۰ میلیون تومان است، باید به دادگاه خانواده مراجعه کند.
۲. در صورتی که پیش از طرح دعاوی مربوط به جهیزیه، نفقه و مهریه¬ی تا ۲۰ میلیون تومان، دعوای طلاق مطرح نشده باشد چون طلاق از اموری است که در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد. اگر دادگاه خانواده حکم طلاق را صادر کند، در همین حکم تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه را هم مشخص می‌کند و دیگر نیازی به رسیدگی شورای حل اختلاف نیست.
